آیت الله سید حسن طباطبائی قمی

 آیت الله سید حسن  طباطبائی قمی فرزند ارشد آیت العظمی حاج آقا سید حسین طباطبائی قمی از آیات عظام و  علمای مبارزی بود که در دوران سلطنت رضا خان نقش مهمی در مخالفت با اعمال و اقدامات  ضد اسلامی و دینی رژیم پهلوی داشت. وی در آخرین دهه قرن پیش در شهر نجف به دنیا آمد. درجوانی به همراه پدرش که به درخواست اهالی خراسان و سفارش میرزا محمد تقی خانشیرازی بود، به مشهد مهاجرت نمود و تحصیلات خویش را در آن شهر آغاز نمود. در وقایعقیام مسجد گوهر شاد در سال 1314ش. در شهر مشهد که نسبت به تغییر لباس و کشف حجابروی داد، ایشان به عنوان اعتراض به همراه پدر بزرگوارشان عازم تهران شدند و پس ازآنکه به دستور رضا خان به عتبات تبعید گردیدند، از سوی پدر مامور جمع آوری خانوادهو رساندن ایشان به عراق گردیدند. ازاین رو نامه ای برای محمود جم نخست وزیر وقتتنظیم نمود و از ایشان خواست تا ارز مورد نیاز را در اختیار خانواده قمی قراردهد

 پس از ورود به عراق تحصیلات خویش را در محضراساتیدی چون میرزا محمد حسین نائینی، شیخ محمد حسین اصفهانی و شیخ کاظم شیرازیدنبال کرده پس از مدتی به دلیل گسترش ارتباطات همراه با شجاعت ذاتی و حسن معاشرت درمیان اقشار مردم محبوبیت خاصی پیدا کرد و به عنوان امامت جماعت مسجد گوهر شادانتخاب شد. به همین دلیل از ابتدای مبارزات مردمی علیه رژیم پهلوی، وی از پیشگامانیبود که در تمامی مراحل نهضت اسلامی مردم ایران همگام با سایر مراجع و علمای بزرگ ومبارز نقش مهمی در پیشبرد انقلاب اسلامی ایفا نمود. وی در جلسه ای که برای بررسیعواقب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در منزل آیت الله میلانی تشکیل شده بود، سیدجلال تهرانی استاندار خراسان را تهدید کرد که در صورت عدم لغو تصویب نامه، مردم رابه تحصن در مسجد گوهر شاد دعوت خواهد کرد. به دنبال تحریم عید سال 1342ش. ازطرفحضرت امام خمینی ( ره ) و اعلام عزای ملی، نیروهای نظامی و امنیتی خراسان به مجلسعزاداری که به همین مناسبت با حضور ایشان و آیت الله میلانی برگزار شده بود، حملهکردند. موضع گیری های قاطع آیت الله حسن قمی باعث گردید که قبل از فرا رسیدن محرم 1342ش. و 15 خرداد، ساواک مشهد در گزارشی پیشنهاد کند که آیت الله قمی به علت اینکه هسته اصلی تشنج در شهر مشهد می باشد، تبعید گردد. بالاخره درروز 15 خرداد 1342ش. ایشان در برگشت از مسجد گوهر شاد توسط نیروهای امنیتی رژیم پهلوی دستگیر و به تهران منتقل گردید.
ایشان را در تهران همراه حضرت امام خمینی ( ره ) به مدت 15 روز در زندان قصر زندانی کرده و بعد به پادگان عشرت آباد منتقلکردند. وی بعد از مدتی از زندان آزاد و به مشهد بازگشت وبه مبارزه خود علیه رژیمپهلوی ادامه داد. به دنبال تبعید حضرت امام خمینی ( ره ) از ایران و انتشار خبر آندر مشهد، علمای مبارز آن شهر در منزل آیت الله میلانی اجتماع کردند و تصمیم گرفتندتا به عنوان اعتراض نسبت به اقدام رژیم پهلوی در اخراج امام از ایران، در مسجد گوهرشاد تحصن نمایند. از جمله علمای شرکت کننده دراین اجتماع آیت الله قمی بود کهبلافاصله منزل ایشان به محاصره نظامی در آمد. هم زمان با پخش تصویب قانون حمایت ازخانواده در سال 1345ش. آیت الله قمی آن لایحه را مخالف شرع دانستند و با ارسالتلگرافی به هویدا ضمن اعتراض به اقدام وزیر دادگستری از تقدیم چنین لایحه ای بهمجلس، بعضی از مفاد آن رادر زمینه ازدواج و طلاق مخالف احکام شرع و قران دانستند واز هویدا خواستند که لایحه مذکوررا پس بگیرد. پس از این جریانات رژیم پهلوی تصمیمگرفت که آیت الله قمی را از محل اقامت شان دور کند و به همین سبب در سال 1346ش. ایشان را از مشهد به زاهدان و خاش تبعید نمودند. بعد از 14 ماه اقامت در خاش تاپیروزی انقلاب اسلامی نیروهای امنیتی و انتظامی رژیم ایشان را به خانه ای واقع درکرج منتقل کرده و تحت حصر کامل و مراقبت ویژه قرار دادند. پس از پیروزی انقلاباسلامی ایشان مجددا در شهر مشهد ساکن گردید. پس از سالها مبارزه سرانجام آیت اللهسید حسن طباطبائی قمی در تاریخ 20 خرداد 1386ش. دعوت حق را لبیک گفتند. مقام معظمرهبری حضرت آیت الله خامنه ای نیز در پی رحلت عالم مجاهد، مرحوم مغفور آیت الله حاجآقا حسن طباطبائی قمی رضوان الله تعالی علیه پیام تسلیتی به شرح زیر صادر نمودند :

بسم الله الرحمن الرحیم

رحلت عالم مجاهد، مرحوم مغفور آیتالله آقای حاج آقا حسن طباطبائی رضوان الله تعالی علیه را به حضرات علما و حوزه یمشهد مقدس و به عموم مردم انقلابی و با ایمان آن شهر شهید پرور و به خصوص به علاقهمندان و ارادت ورزان آن مرحوم و بالاخص به بازماندگان مکرم ایشان و بیت رفیعطباطبائی قمی تسلیت عرض می کنیم. سالیان درازی از عمر با برکت این فقیه مجاهد درراه مبارزه با رژیم طاغوت گذشت و بیانات پرشور ایشان گرما بخش نیروهای مبارز بود. رنج و محنت زندان و تبعید نتوانست در عزم راسخ آن بزرگوار خلل وارد آورد و تا لحظهی پیروزی انقلاب تلاش ایشان را متوقف سازد. از خداوند متعال علو درجات و حشر بااولیاء مکرمین را برای ایشان مسالت می کنم.

پی نوشتها:

1-     آرشیوملی ایران، شماره سند:118/9-116001

2-     آرشیو ملی ایران، شماره سند: م.ب 20-5